De meeste ‘oude’ radio’s kreeg – en krijgt -  het Omroepmuseum van privé-personen. Zelfs als die radio-ontvangers niet meer functioneren, ontfermen we er ons graag over. Heel uitzonderlijk verwerven we een uitgebreide collectie. Dat gebeurde in 2000 met de ‘schenking-Andriessen’. Die schenking bevat een aantal waardevolle radiotoestellen en is dan ook een verrijking van de al bestaande verzameling. Hugo Van de Steen speelde als toenmalige voorzitter een belangrijke rol in het hele verhaal. Hij herinnert zich nog precies hoe het allemaal in zijn werk ging.

Piet Andriessen (1922-2000) was een Nederlandse orgelbouwer die in Menen woonde. Hij verzamelde decennialang oude radio’s, zowel in België als in Nederland. Hij probeerde de toestellen ook opnieuw aan de praat te krijgen, wat vaak - maar niet altijd - lukt. Zijn privé-verzameling neemt mettertijd in elk geval indrukwekkende afmetingen aan. 

Als Piet Andriessen overlijdt, zoekt zijn weduwe Truus Pels (1924-2013) naar mogelijkheden om de verzameling van haar man – zo’n 135 ontvangers en wat fotomateriaal – voor het nageslacht te bewaren en eventueel te exposeren. Via toenmalig radiotechnicus Fernand Knudde neemt ze daarom contact met het Omroepmuseum. De Raad van Bestuur van de vzwOmroepmuseum  notuleerde op de vergadering van 11 mei 2000 :

’Hugo Van de Steen heeft een telefonisch bericht gehad van de heer Knudde die melding maakt van iemand die 135 antieke radio’s bezit. Deze zouden geschonken worden aan het Omroepmuseum…’.

Hugo Van de Steen is als voorzitter van het Omroepmuseum meteen geïnteresseerd. Samen met Etienne Olivier , de voormalige chef-technicus van Radio 2 West-Vlaanderen, gaat hij op 16 mei 2000 een kijkje nemen bij  mevrouw Andriessen  thuis.  Ze worden allerminst teleurgesteld. Het is een mooie, waardevolle verzameling, zo laat Hugo even later schriftelijk aan mevrouw Andriessen weten. Het Omroepmuseum wil ze dan ook heel graag in goede omstandigheden bewaren. Beide partijen komen snel tot een vergelijk: 120 radio-ontvangers zullen geschonken worden aan het museum, de overige toestellen bewaart de familie Andriessen graag zelf.

Voor de veilige opslag en het eventueel exposeren van de radiotoestellen denkt men aan het Amerikaans Theater op de Heizel. Een idee waarin mevrouw Andriessen zich in elk geval kan vinden, zo lezen we in de notulen van de vzw Omroepmuseum van 22/6/2000:

 ‘ … De vraag om een geschikte plaats in het Amerikaans Theater voor 120 antieke radio’s wordt positief beantwoord… De verzameling antieke radio’s waarvan sprake in vorig verslag lijkt interessant te zijn. Belangrijk is dat we een geschikte opslagruimte hebben. Voor de problemen met de lokalen wordt onmiddellijk besloten dat Hugo Van de Steen en André Van Puyenbroeck naar Jan Cuypers stappen om de problematiek ervan te bespreken.’

(Het zal wel geen toeval zijn dat alle betrokkenen die in het verslag vermeld worden, anno 2015 nog altijd ijverige leden van het Omroepmuseum zijn! )

De lokalencommissie van de VRT stemt snel in met het Amerikaans Theater als depot. De radio’s worden al op 27/7/2000 afgehaald, zo blijkt uit de rondvraag bij de notulen van de vzw Omroepmuseum van 28/8/2000: ‘De radio’s uit Menen zijn terecht in AT (lokaal 403)’.

Er zijn meteen al concrete plannen om een aantal radiotoestellen te exposeren in de bezoekersingang van het Amerikaans Theater. Maar die plannen worden doorkruist door de verbouwingswerken voor de verhuis van  Radio 2 Omroep-Brabant naar het AT. De voormalige ingang wordt afgesloten en bij gebrek aan een andere geschikte ruimte sneuvelen ook de plannen voor de tentoonstelling.

In de jaren die volgen leidt de ‘schenking-Andriessen’ een sluimerend bestaan, net zoals de vele honderden andere radio-ontvangers van het Omroepmuseum. Occasioneel worden wel eens radio- en productietoestellen geëxposeerd. Zo bezoekt mevrouw Andriessen de tijdelijke VRT-tentoonstelling ‘75 jaar Openbare Radio’ (2005), waar ze en ook enkele ontvangers uit de collectie van haar man bewondert. Voor externe exposities worden eveneens af en toe toestellen uitgeleend. Maar het grootste deel van de collectie – inclusief de schenking-Andriessen - blijft meestal achter slot en grendel in het AT. De vzw Omroepmuseum heeft immers zelf geen permanente tentoonstellingsruimte.

In 2014 verlaat de VRT het Amerikaans Theater op de Heizel en moet er voor de hele  verzameling van het Omroepmuseum een oplossing gezocht worden. De ‘schenking- Andriessen’ verhuist samen met de honderden andere radio’s en met de oude radioproductieapparatuur naar Leuven.  De collectie krijgt een nieuw onderkomen in het museumdepot op de vierde verdieping van het Radiohuis.  Dat museumdepot is voor kleine groepen én op aanvraag ook bezoekbaar.

De verhuis naar Leuven is een hele klus, maar heeft als groot voordeel dat er systematisch geïnventariseerd wordt. Dat maakt het beheer veel makkelijker. Een aantal radio’s uit het depot wordt gerestaureerd en getoond op diverse tentoonstellingen. Dat gebeurt met veel succes onder meer op de Open Bedrijvendagen van Radio 2 in Leuven (2012 en 2013) en naar aanleiding van ‘100 jaar Radio’ in 2014 ook bij Radio 2 in Kortrijk en in Gent.

Enkele mooie toestellen uit de ‘schenking-Andriessen’ zijn ook opgenomen in de Radiotijdslijn van de permanente tentoonstelling 100 jaar radio in het Radiohuis in Leuven.  Via deze website is die Radiotijdslijn ook virtueel toegankelijk gemaakt (lees meer).

Marleen Bergen, januari 2015.

Met dank aan Martine Valcke voor de foto’s van Piet Andriessen en Truus Pels uit het familiealbum.